معرفت‌شناسی به‌عنوان شاخه‌ای از فلسفه، در کانون فلسفه معاصر قرار دارد. قبل از معطوف کردن ذهن به‌جهان خارج، نخست باید قواعد ذهن را شناخت. پرسش‌های موجود درباره معرفت، نظر اینکه معرفت چیست؟ آیا حصول معرفت امکان پذیر است؟ منابع و ابزارهای آن کدام است؟ با کدام شیوه‌ها می‌توان به معرفت دست یافت؟ و محدوده آن چیست؟ را می‌توان به قرآن عرضه کرد و با تدبّر در آیات به دستاوردهای جدیدی رسید. در قرآن‌کریم بیش از هفتاد واژه معرفتی وجود دارد و در آیات افزون بر معرفت‌های مرسوم، به فرامعرفت‌ها هم توجه شده است. آخرین کتاب الهی حصول معرفت را برای بشر امکان پذیر می‌داند.

نظریه فراعصری بودن قرآن‌کریم معتقد است قرآن‌کریم‌ در عین ناظر بودن به زمانه نزول، اختصاص به آن دوره ندارد و از سنخ نامه های سرگشاده ای است که در کنار دارا بودن مخاطب خاص، برای همه انسانها در طول تاریخ معتبر است و گزاره های خارجیه آن نیز به قضایای حقیقیه تأویل برده می‌شوند.

قرآن کریم، اساس عقیده و عمل و به تعبیری همه چیز مسلمانان است و همه چیز این کتاب نیز در گرو آموزش آن، تلاوت آیات و تعلیم کتاب، مأموریتی است که حضرت خاتم الانبیاء به بهترین شکل به انجام رساند و آحاد امت را به زنده نگاه داشتن آن امر فرمود.اهمیت، شیوه صحیح و ابعاد این مأموریت در گذر زمان با غفلت بخش‌هایی از امت اسلامی مواجه گردید، یا به دست تقلیدها، عادتها و سلیقه‌هایی سپرده شد که تأثیرات منفی آنها تا زمان حاضر باقی است.. این کتاب می‌کوشد، به بازشناسی روش صحیح آموزش قرآن کریم، که در خود قرآن و سیره آورنده آن تجلی یافته، بپردازد.

مقصود از چندمعنایی آن است که یک واژه در متن، عبارت و یا جمله، قابلیت دلالت بر چندمعنا را دارا باشد. چندمعنایی پیوندی ناگسستنی با روایاتی دارد که قرآن کریم را دارای بطون و وجوه متعدد معنایی معرفی می‌کند. در کتاب‌های فقهی و اصولی و نیز در برخی تفاسیر قرآن، از چندمعنایی با تعبیر «استعمال لفظ در بیش از یک معنا» یا «حمل لفظ مشترک بر دو یا چندمعنایش» یاد می‌شود، همچنین در حوزه معارف دینی تعبیر چندمعنایی یا استعمال لفظ در بیش از یک معنا، عمدتاً در مورد قرآن کریم به کار می‌رود.

تکیه بر عقل و دانش بشری به عنوان دو منبع اصیل برای فهمی‌نو از قرآن و همچنین رویکرد انتقادی به روایات و نگاهی جامعه‌نگر به قرآن به منظور شناخت علل اصلی سقوط جامعه اسلامی و دریافت آموزه‌های راهبردی قرآن در زمینه اصلاح و ارتقای امت اسلام در عصر حاضر، المنار را در تفاسیر اهل‌سنت، ممتاز ساخته است. نقل یا نقد آرای المنار در تفاسیر متأخر، گویای اهمیت، غنا یا دست‌کم تفاوت اندیشه مؤلفان المنار نسبت به تفاسیر پیشین است.

اهـل‌بیت پیامبر اکـرم(ص) در قـرآن کریم جایگاهی ممتاز دارند. مفاهیمی چـون «اهل‌البیت» (احزاب، ۳۳)، «اهل الذکر» (نحل، ۴۳؛ انبیا، ۷)، «ذی القربی» (انفال، ۴۱؛ حشر، ۷)، «اولی الامر» (نساء، ۵۹)، «اوتو العلم» (عنکبوت، ۴۹)، «من عنده علم الکتاب» (رعد، ۴۳)، «صادقین» (توبه، ۱۱۹) «الذین اصطفینا من عبادنـا» (فاطر، ۳۲) و ... هر یک شأنی از شئون آنان را در سطح ظاهری قرآن گواهی می‌دهند که فارغ از بُعد باطنی قرآن قابل توجهند.

تفسیر متون فلسفی، دینی، وحقوقی، پیوندی ژرف با ماهیت معنا دارد. گشودن اسرار معنای متونِ پیچیده مرهون ایضاح چیستی معنا و موطن آن است. معناداری وملاک اثبات آن در دوره رواج پوزیتیویسم وارد این حوزه شد. نسبت زبان و معنا با واقعیت، زاویه دیگر مساله معناست که حکایت زبان از واقع را بررسی می کند. صدق گزاره ها و مناط صدق آن نقطه مکمل این مسائل است. همه این مسائل متعلق به حوزه ی دانش های فلسفی زبانی است. اهمیت این حوزه معرفتی امروز علوم گوناگونی چون زبان شناسی و فلسفه ی زبان، هرمنوتیک، نشانه‏شناسی، فلسفه، نقد ادبی، و حتی روان شناسی را معطوف خود ساخته است.

آگاهی از تاریخ تفسیر، در تفسیر صحیح قرآن و استفاده بهینه از آثار تفسیری نقش مهم و بسزایی دارد. در تاریخ تفسیر با ویژگی‌های مفسران، کتاب‌های تفسیری، چگونگی تفسیر در دوران‌های مختلف، تغییرات و تطورات مکاتب و روش‌های مختلف تفسیری آشنا می‌شویم. کتاب تاریخ تفسیر قرآن برای نیل به این اهداف تدوین شده است. جلد نخست این اثر تاریخ تفسیر عصر رسالت تا پایان عصر غیبت صغرا (۳۲۹ ﻫ ق) را در بر‌می‌گیرد، و در آن حدود ۲۸۰ مفسر و ۴۸ کتـاب تفسیری موجود و بیش از ۲۳۰ کتاب تفسیری مفقود معـرفی می‌شود.

کتابی حاضر، در کنار کتاب «روانشناسی در قرآن، مفاهیم و موزه ها» هویت کامل تر خود را می یابد؛ در فصول نه گانه آن کتاب، به تعدادی از مباحث روانشناسی، مثل احساس و ادراک، رشد، انگیزش، اجتماعی، سلامت روانی و روانشناسی مثبت، با رویکرد قرآنی، به تفصیل پرداخته شد. در فصول هفت گانه این کتاب نیز به مباحثی مثل «عواطف و هیجانات»، «یادگیری و تغییر رفتار»، «ناخودآگاه»، «شخصیت، مباحث بنیادین»، «شخصیت، مباحث کاربردی»، «سنجش روانشناختی»، و «روانشناسی تفاوت ها» پرداخته شده است.