جغرافیای مطالعات قرآنی را می توان در یک نگاه کلان در سه محور اساسی جستجو کرد: نخست مسائل شناخت‌نامه ای قرآن؛ دو، مسائل مربوط به چگونگی فهم و تفسیر قرآن، مانند اصول، مبانی و قواعد تفسیر؛ سه، ذات معارف و آموزه‌های مُستخرَج از متن قرآن که در کتب تفسیر ترتیبی و موضوعی یافته می‌شود. محور اول از مبادی است که هویت الاهی این کتاب را به شیوه علمی احراز می‌‌نماید و معلوم می‌سازد که منشأ پیدایش این متن و پدید‌آورنده آن کیست و این کتاب چگونه در میان بشر ظهور یافته و در اختیار انسان‌ها قرار گرفته است. مسائل وحی، نزول، اعجاز، جمع و تدوین، و تحریف‌ناپذیری از این سنخ‌اند.

قرآن کریم به عنوان معجزه الهی سخن، زیبایی ها و ظرافتهای بسیاری را در بر دارد که توجه به آنها زمینه شناخت بهتر و بهرمندی بیشتر از قرآن را فراهم می آورد. نوشته حاضر دومین بخش از «علوم بلاغی و زیبایی‌شناختیِ قرآن» است و زیبایی‌های ادبی قرآن را با تکیه بر دانش بدیع در قالبی نوین، می­شناساند. در این کتاب با زیبایی های آوایی قرآن و تناسب لفظ و معنا در موسیقی آن، و گونه­های مختلف همگونی واژگانی، در سطوح لفظی و معنایی آشنا می شویم.

قرآن، کلام آفریدگارِ علاّم‌الغیوب و زبان خدای زبان‌آفرین در لباس یک عربیِ ممتاز و متمایز، خطاب به عموم جامعه انسانی است. زبان در معنای عام خود در زندگی بشر نفوذی ریشه‌ای و نقشی اساسی دارد؛ کاربرد و کارکردهای آن متنوع و جلوه‌های آن در بسیاری از مظاهر زندگی هویدا است. زبانِ قرآن نیز به عنوان یک زبان برتر، در زندگی فرد و جامعه اسلامی و انسانی، نقش‌های مؤثر و انکارناپذیری داشته و دارد. کتاب حاضر، کوششی برای تبیین ماهیت و برخی از توانایی‌های زبان قرآن و دعوتی است برای بازگشتی دوباره به آن، به‌ویژه در عرصه‌های اندیشگی و تمدّنی.

کتاب حاضر در پی آن است که خواننده را با جریان‌های معاصر در مطالعات قرآنی به نحوی آشنا کند تا بتواند مسئله‌ها را در این حیطه شناسایی کند و این امکان برای او فراهم شود که با عرضة محتوای دروس حاضر با دروس سنتی علوم قرآنی دریابد چه نسبتی میان سنت علوم قرآنی، با مطالعات عصر کنونی وجود دارد. در اثر فراروی، افزون بر جریان‌شناسی مطالعات قرآنی مسلمانان، جریان‌های مطالعات قرآنی در جهان غرب نیز بررسی می‌شود تا آشکار شود در میان این دو طیف تا چه حد هم‌گرایی و در چه حوزه‌هایی تمایز وجود دارد. بخش اول اثر به مطالعات قرآنی در غرب و بخش دوم به مطالعات جدید در جهان اسلام، اختصاص دارد.

معناشناسی زبانی یکی از شاخه‌های مهم زبان‌شناسی است که از قرن بیستم به صورت مستقل مطرح شده است. این دانش به بررسی علمی معنا می‌پردازد و از این‌رو، «دانش معنا» نام گرفته است. اگر چه قدمت مباحث آن به دوره یونان می‌رسد و در میراث علمی مسلمانان و در علوم مختلف اسلامی مطرح بوده، اما تدوین و طرح این دانش در عصر جدید تفاوت‌های مهمی با دوران گذشته دارد. نظام‌مندی و روش‌مندی و ابتنا بر مبانی زبان‌شناختی خاص، چهره جدیدی به آن داده است. همچنین، این دانش تأثیر فراوانی در مطالعات دینی و فهم و بررسی متون دینی بر جای گذاشته است.