قرآن کامل‌ترین کتاب برای تربیت انسان‌هاست و می‌توان به روش استنباطی عناصر اصلی یک نظام تربیتی یعنی مبانی، اهداف، اصول، مراحل، عوامل و موانع را استخراج کرد. این پژوهش با تمرکز بر عنصر روش‌های تربیتی در قرآن به بررسی چهار روشِ الگویی، تشویق، تنبیه و قصه‌گویی پرداخته است. در بررسی هر روش تلاش شده تا زوایای مختلف هر روش یعنی مفهوم شناسی، مبانی، ارکان، اصول و شیوه‌های اجرایی و آسیب‌ها توضیح داده شود و فهمی عمیق‌تر و وسیع‌تر از آنچه در منابع موجود آمده ارائه شود.
قرآن کریم کتاب تربیت است و معلم آن نیز خدای متعال و پیامبر‌اکرم (ص) هستند که به‌گفته خود پیامبر (ص) او به عنوان معلم برانگیخته شده است؛ «انّما بُعِثتُ مُعَلّّماً». در این کتاب از روش‌های مختلف تربیتی استفاده شده است که می‌تواند الگویی برای معلمان و مربیان در تربیت اسلامی باشد؛ چنان‌که به گفته قرآن، پیامبر برای مؤمنان اسوه و الگوی نیکوست؛ «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ…».
در حوزه تعلیم و تربیت، اتخاذ روش صحیح و نتیجه بخش، امری مهم و ضروری است. چرا که لغزش و اشتباه در انتخاب روش و بکارگیری آن، می تواند به گمراهی و نابودی متربی منتهی شود. بنابراین باید در پی شناخت و بکارگیری بهترین و کارآمدترین روش های تربیتی باشیم. و چه بهتر که در این خصوص به سراغ قرآن رفته، و این مهم را در پرتو آیات نورانی آن جستجو کنیم. در این کتاب، چهار روش: ۱. تذکر و یادآوری ۲. موعظه و نصحیت ۳. عبرت دهی ۴. امرو نهی، از منظر قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. دلیل اینکه این چهار مورد در کنار هم آمده اند، کارکرد مشترک یعنی جنبه هوشیار سازی و انگیزشی بودن آنهاست.
امروزه در نتیجه تحولات شگرف اجتماعی و فرهنگی که در جوامع انسانی به وقوع پیوسته، «زن» از یک موضوع یا مسئله صرف فراتر رفته و به عنوان یک حوزه مطالعاتی گسترده مطرح شده است که مکاتب فکری گوناگون با آبشخورهای فلسفی مختلف در آن با یکدیگر نزاع دارند. از سوی دیگر، قرآن کریم، اصلی‌ترین و اصیل‌ترین منبع فهم دین است که در هیچ حوزه‌ای از حوزه‌های معرفت دینی، بی‌نیاز از مراجعه به آن و تفکّر و تدبّر در آیات آن نیستیم و با توجه به نگاه همه‌جانبه قرآن کریم به ابعاد دنیوی و اخروی و فردی و اجتماعی زندگی زنان، می‌توان حوزه مطالعات قرآنی و اسلامی زنان را از حوزه‌های غنی و پردامنه معرفت دینی قلمداد کرد.
تحقیق حاضر مبتنی بر این پیش‌فرض است که راه برون‌رفت از مسائل و مشکلات علوم سکولار، نظریه‌پردازی و تولید علم کارآمد براساس نظریه‌های ساخته و پرداخته شده از متون دینی و هماهنگ با جهان‌بینی و فرهنگ جامعه است. در راستای پیش‌فرض یاد شده این سؤال مطرح می‌شود که چه نظریه‌ای را می‌توان براساس مبنا یا مبانی شناخت جامعه در قرآن، ساخته و پرداخته کرد که اساس تبیین‌های اجتماعی باشد؟
قـرآن و سـیره نبوی که دو پـایه این تحقیق است، دو عنصر بسیار مهـم و تأثیرگـذار در زنـدگی و بالنـدگی جوامع اسـلامی به شـمار می‌رود. سیره‌نویسی نیز شاخه‌ای کهن و مهم از تاریخ‌نگاری است که به جهت محور قرار گرفتن رفتار و کردار رسول خدا(ص) در آن، تأثیر شایانی در چگونگی زیست مسلمانان داشته است. در این کتاب با مراجعه به منابع کهن و جدید سیره‌نویسی روند مراجعه به قرآن در مطالعات مربوط به سیره نبوی بررسی و پی‌گیری شده و سیر تطور آن و افزایش و گسترش مراجعه به قرآن توسط سیره‌نویسان از لحاظ کمیت و کیفیت نشان داده شده است.
پژوهش حاضر در پی تحلیل این سؤال مبنایی است که گفتمان وحیانی قرآن مبتنی بر چه الگویی است؟ زبان در مفهوم رسانایی معانی و حقایق با جایگزینی سخن، یک نظام قراردادی میان صورت و معنا با نقش‌های گونه‌گون در ظرف اجتماع انسانی است، خداوند نیز در ابلاغ پیام خود به آدمیان از همین ابزار استفاده کرده است؛ از این‌رو جا دارد پرسش شود زبان قرآن چیست؟ آیا قرآن دارای یک زبان است یا زبانهای متعدد؟ آیا زبان قرآن همان زبان عرف عموم مردم است یا عرف ویژه؟ آیا می‌توان زبان قرآن را زبان علمی، فلسفی، عرفانی، هنری، رمزی و نمادین دانست؟ پژوهش حاضر در پی‌پاسخ به این پرسش‌ها و مانند آن است.
این کتاب در آمدی بر ارائه یک طرح کلی در اعتبار سنجی روایات تفسیری است . فصل اول با عنوان کلیات به بررسی مبادی تصوری این موضوع و طرح گونه های مختلف روایات تفسیری می پردازد . در فصل دوم ویژگی خاص روایات تفسیری مورد توجه قرار می گیرد وبا تقسیم روایت به دو بخش سند ومتن به تبیین معیارها و شرایط اعتبار در این دو بخش می پردازد . فصل سوم با باور تفاوت میزان کارایی معیارها و شرایط سنجش در گونه های مختلف روایات تفسیری آنها را به شش گونه تقسیم وبا ذکر نمونه هایی به بررسی این باور می پردازد .
بی‌تردید دانسته‌های پیشین و علایق مفسران متفاوت، و در تفسیر قرآن موثر است. این تاثیر اگر به تفسیر به‌رای و تحمیل بر قرآن نینجامد نه تنها اشکال ندارد، بلکه دخالت دادن برخی پیش‌دانسته‌ها در تفسیر ضروری است.
این کتاب وجوه روا و ناروای تاثیر پیش‌دانسته‌ها و علایق مفسر در تفسیر را، با لحاظ روش صحیح تفسیر قرآن، روشن ساخته و آسیب‌هایی را که ممکن است از این رهگذر متوجه مفسر شود شناسانده است.
عالم هستی بر بهترین شکلِ ممکن، آفریده شده و همواره بر بهترین حالتِ ممکن، تدبیر می‌شود. به این نظریه که «نظام أحسن» نام داده می‌شود، از دو زاویه می‌توان نگریست؛ نخست، در شرح و توصیف افعال باری تعالی و دوم، در پاسخ به مسئله شرّ. بر اساس این نظریه و با وجود ویژگی‌های خالق از جمله علم، حکمت و قدرت مطلق، آفرینش و تدبیر جهان بر أحسن وجوه است.
