اقدامات علمی و عملی اهل‌بیت در حفظ و صیانت از قرآن کریم در ابعاد و عرصه‌های گوناگون، مسئله اصلی این تحقیق است. بسیاری از روایات نقل شده از اهل‌بیت به تبیین منزلت و جایگاه رفیع قرآن پرداخته است. توصیه به پیروی از قرآن، بیان اوصاف والای قرآن مانند تجلی‌گاه خداوند، ریسمان الهی و نور حقیقی، تنها گوشه‌ای از این مطالب است. از سوی دیگر، اهل‌بیت در مواقع گوناگون به حفظ و صیانت از قرآن اقدام نموده‌اند. طبق روایات و گواهی بسیاری از دانشمندان اسلامی، امام علی اولین کسی است که بعد از رحلت رسول خدا، قرآن را یکجا جمع می‌کند. از سوی دیگر، زمانی که موضوع اختلاف قرائات مطرح می‌گردد اهل‌بیت با جدیت با قرائت‌های مختلف مقابله کرده و مردم را به قرائت صحیح که همان قرائت رسول خدا و جمهور مسلمین بود، رهنمون شدند. اهل‌بیت با شیوه‌های گوناگون علمی به مقابله با انواع کج‌روی‌ها و شیطنت‌ها که خطر تحریف قرآن را در پی داشت می‌پرداختند. اهل‌بیت که مفسران واقعی قرآن هستند، در تفسیر قرآن نیز علاوه بر آموزش روش‌های صحیح تفسیری، منابع مورد نیاز برای تفسیر را نیز معرفی می‌کردند. از همین رو، به‌کارگیری روایات ایشان در تفسیر، ضروری است. البته برخی کتب تفسیری، مانند کتاب مصباح الشریعه امام صادق و تفسیر منسوب به امام حسن عسکری، در واقع به ‌وسیله شاگردان ایشان نگاشته شده و سپس به امام آن عصر نسبت داده شده است. اهل‌بیت در پرورش شاگردان برجسته، نقش عملی مهمی داشته و همچنین، حفظ قداست و حرمت قرآن در ابعاد مختلف آن که در روایات متعددی مورد تأکید است نیز بخشی از اقدامات علمی و عملی اهل‌بیت در راستای صیانت از قرآن می‌باشد. برای این منظور مباحث این پژوهش در سه فصل و بدین شرح تنظیم شده است: در بخش نخست به کلیات و مفاهیم، در معنای لغوی و اصطلاحی واژگان اقدامات، اهل¬بیت، تحریف پرداخته شده است. در فصل دوم که یکی از بخش¬های اصلی و پایانی این پژوهش است به بررسی تلاش¬های علمی اهل¬بیت در مباحث استشهاد اهل¬بیت، استدلال ایشان و مبارزه اهل-بیت با تفسیرهای انحرافی پرداخته است. فصل سوم که آخرین بخش اصلی و پایانی است نگاهی به تلاش¬های عملی اهل¬بیت در مباحث جمع و کتابت قرآن، اهتمام پیامبر به ترویج و گسترش قرآن و تربیت شاگردان برجسته کرده است.