در این پژوهش، با توجه به اهمیت مباحث خانواده در قرآن و توجه ویژه تفسیر نمونه به عنوان یک تفسیر اجتماعی به این مهم، سعی شده آراء و اندیشه های تفسیری آیه الله مکارم راجع به نهاد خانواده به صورت نظامند ارائه شود .
معظم له در مسئله تشکیل خانواده، مبانی و کارکردها و جایگاه آن را بیان کرده است. در این بخش قانون زوجیت عمومی، خلقت اجتماعی انسان و نیاز جامعه به خانواده از مبانی خانواده شناخته شده اما ایشان اشاراتی به بحث قانون زوجیت عمومی داشته اند. ایمان، همیاری برای اقامه حدود الهی و کفویت همسران از جمله مواردی است که دین توصیه دارد بنیان خانواده بر آنها بنا نهاده شود. در بحث مبانی حقوقی، زن و مرد را دارای حقوقی می داند که باید از طرف مقابل محترم شناخته شود البته در این نظام حق و وظیفه با هم توامانند، در پیشگاه الهی زن و مرد از ارزش یکسانی برخوردارند اما در زندگی زناشویی مرد را بر زن قیومیت داده و بقای نسل در پرتوی پرورش فرزندان شایسته و آرامش روحی و روانی از مهمترین کارکرد خانواده دانسته شده و اسلام در مقایسه با فرهنگ جاهلی شخصیت زن را محترم شمرده و او را دارای استقلال و آزادی می داند. احترام پدر و مادر را بعد از توحید می داند و مادر را جایگاهی ویژه عطا کرده است.
اصول و قواعد رفتاری، ترسیم کننده اخلاق فرد در عرصه خانواده و اجتماع است. همانند اصل احترام به حقوق یکدیگر، اصل عدالت و اصل تکریم که زیر بنای اخلاق عملی اعضا در محیط خانواده، بیان شده است.
طلاق مهمترین آسیب خانواده است که برخی از رفتارهای غلط زن و مرد و اطرافیان می تواند زمینه ساز آن باشد و مشکلات فراوانی را برای زن و مرد و فرزندان بوجود می آورد و راهکار قرآن برای برون رفت از این آسیب و کم کردن عواقب ناگوار آن در چندین مرحله به صورت گام به گام تبیین گردیده که محکمه صلح خانوادگی از مهمترین آنها و شاهکار قرآن است.
نتیجه ای عینی معارف ناب قرآنی در حوزه خانواده را در ساحت خانواده علوی می بینیم که ملاک انتخاب همسر شایسته کفویت در ایمان و اخلاق و فرهنگ بیان شده و آسان گیری در مقدمات ازدواج ،مهمترین توصیه ای است که می تواند بخش مهمی از مشکلات جوانان امروز را بر طرف کند.